Τετάρτη 31 Μαρτίου 2010



O ρόλος του Φυσικού αερίου (Φ.Α.)

(28/03/2010 AΥΓΗ "ΕΝΕΡΓΙΑ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ")

Προοπτικές και προτάσεις αξιοποίησης

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΗ*



Εισαγωγή

H αξιοποίηση του φυσικού αερίου κινείται αυξητικά σε παγκόσμιο επίπεδο -εκτιμάται ότι έχει ξεπεράσει τα 3 τρισ. κυβικά μέτρα το 2007, καταγράφοντας μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 2,8% την περίοδο 1990-2007- και η πορεία αυτή βρίσκει με κάποια καθυστέρηση την αντιστοίχισή της και στην Ελλάδα. Η πορεία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι είναι ένα από τα «καθαρότερα» προς το περιβάλλον καύσιμα σε σύγκριση με τον άνθρακα και τα πετρελαιοειδή.



Δεδομένα της διείσδυσης του φυσικού αερίου

Το φυσικό αέριο παίζει, λοιπόν, σήμερα και μπορεί να παίξει ακόμη σημαντικότερο ρόλο στην αντιμετώπιση των ενεργειακών αναγκών. Με τα διείσδυση του Φ.Α. σε όλη τη χώρα:

-ωφελούνται νοικοκυριά και βιομηχανίες από φθηνό και καθαρό καύσιμο σε κάθε περιοχή της Ελλάδας

-μπορούμε να έχουμε εισαγωγή νέων τεχνολογιών αυξημένης ενεργειακής απόδοσης σε πολλούς βιομηχανικούς κλάδους

-έχουμε ενίσχυση ανταγωνιστικότητας και τόνωση της περιφέρειας

-πετυχαίνουμε τη συμμόρφωση με τους στόχους και τις δεσμεύσεις τής χώρας για το περιβάλλον,


Εισαγόμενη ύλη

Το φυσικό αέριο είναι εισαγόμενο, κυρίως από Ρωσία και, δευτερευόντως, από Αλγερία (υγροποιημένο) και Τουρκία. Επομένως, είμαστε 100% εξαρτώμενοι στο συγκεκριμένο καύσιμο 1. Μοναδικός μέχρι σήμερα προμηθευτής παραμένει η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) με 3 μακροχρόνιες συμβάσεις που λήγουν μεταξύ 2016-2022.



Αντισυμβαλλόμενος/Χώρα
Ποσότητα δις. κυβικά μέτρα(κ.μ)
Διάρκεια έως

Botras/ Τουρκία
0,45-0,75
2022

Sonatrac/Αλγερία
0,7
2021

Gasprom/Ρωσία
2,8
2016

Σύνολο
3,95-4,25





Για τον λόγο αυτό, βεβαίως, το Φ.Α. εντείνει την ενεργειακή εξάρτηση, όμως είναι προτιμότερο από άλλες εισαγόμενες ύλες, γιατί είναι αρκετά λιγότερο ρυπογόνο καύσιμο. Η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα, ενώ από 2001 ως 2005 αυξάνεται σταδιακά, την επόμενη περίοδο έχουμε αυξανόμενους ρυθμούς και προγραμματίζεται να φθάσει τα 7, 5 δισ. κυβικά μέτρα το 2012.

Μέχρι σήμερα η διείσδυση του φυσικού αέριου είναι ιδιαίτερα χαμηλή, κυρίως στα νοικοκυριά και στη βιομηχανία, αν λάβει κανείς υπόψη και τις τιμές του. Το φυσικό αέριο αποτελεί τη φθηνότερη ενεργειακή πηγή στην εσωτερική αγορά, τόσο για τη βιομηχανία όσο και για τα νοικοκυριά. Η τιμή του στη βιομηχανία είναι περίπου κατά 50% χαμηλότερη από την τιμή του πετρελαίου εσωτερικής καύσεως την περίοδο 1997-2005, και στον οικιακό τομέα είναι κατά 20% ακόμα και 60% χαμηλότερη από την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης και αυτή της ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι, λοιπόν, εύλογο να αναμένουμε παραπέρα διείσδυση ακόμη και στο εγγύς μέλλον.




Κατανάλωση ΦΑ (%) κατά τομέα δραστηριότητας



ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ (%)
ΟΙΚΙΑΚΗ-ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ(ΕΠΑ)(%)
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΚΛΠ (%)
%

2001
77,0
20,4
2,6
100,0

2004
72,2
19,3
8,5
100,0

2007
73,7
14,1
12,2
100,0

2008
72,0
13,0
15,0
100,0

ΠΗΓΗ: Για 2001-2007:ΔΕΣΦΑ, για 2008:EUROSTAT (Επεξεργασία Ν.Γεωργακάκης)






Διείσδυση Φ.Α. Ποιοτικά χαρακτηριστικά

Η διείσδυση του φυσικού αερίου το 2007 έφθασε στο επίπεδο ώστε το 10,9% της ακαθάριστης εγχώριας κατανάλωσης (στοιχεία Υπ. Ανάπτυξης) να αφορά το φυσικό αέριο, ενώ η συμμετοχή του Φ.Α. στην εγχώρια προσφορά ηλεκτρικής ενέργειας ήταν 20,3% (στοιχεία Ι.Ε.Α.) Οπωσδήποτε η εξάρτηση της κατανάλωσης από πετρέλαιο και φυσικό αέριο καθιστά την ασφάλεια εφοδιασμού κρίσιμη παράμετρο.





Ανορθολογική κατανάλωση

Η κατανάλωση του Φ.Α. για ηλεκτροπαραγωγή αποτελεί σπατάλη και ανορθολογική κατανάλωση. Υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες γιʼ αυτή την κατάσταση. Ιδιαίτερη ευθύνη υπάρχει για τον βαθμό της αξιοποίησής του στην οικιακή κατανάλωση και αφορά την επιλογή ιδιωτικοποίησης της διανομής του Φ.Α., με το πολυδαίδαλο σχήμα των Εταιρειών Παροχής Αερίου (ΕΠΑ), έτσι ώστε να μπουν οι ιδιώτες, με όποιον τρόπο στη διανομή. Σαν αποτέλεσμα, έχουμε (“Νέα”, 6/7/09) τους Έλληνες καταναλωτές να είναι ουραγοί στην Ε.Ε. στην οικιακή χρήση του Φ.Α. Ενώ, κατά μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση των «27», το 39,8% των νοικοκυριών καταναλώνει φυσικό αέριο, στην Ελλάδα το ποσοστό είναι μόνο 3,3%.

Όπως βλέπουμε στον ανωτέρω πίνακα, η μεγαλύτερη χρήση του Φ.Α. αφορά την ηλεκτρική ενέργεια, που αντιστοιχεί με 2.864 εκατ.κ.μ. το 2008 στο 72% της κατανάλωσης, ποσοστό υπερβολικά μεγάλο. Το ποσοστό αυτό, λόγω των νέων μονάδων ηλεκτρικής ενέργειας από Φ.Α., θα αυξηθεί περαιτέρω.





Προοπτικές, στόχοι, προτάσεις

Οι προοπτικές είναι ευοίωνες, γιατί το Φ.Α. είναι από τα σχετικά καθαρά καύσιμα και θα είναι διαθέσιμο για αρκετές δεκαετίες. Η Ρωσία αποτελεί φερέγγυο εμπορικό εταίρο και η διεθνής αγορά υγροποιημένου Φ.Α δίνει δυνατότητες εναλλακτικής τροφοδοσίας.

Με βάση την εμπειρία από το χτες θα μπορούσαμε να προτείνουμε την εξής δέσμη μέτρων:

Αποτελεί αναγκαιότητα η προώθηση του δρομολογημένου αγωγού (Τουρκίας-Ελλάδας-Ιταλίας) TGI, αλλά οπωσδήποτε και του αγωγού South Stream (αναπτύσσεται σε άλλο άρθρο).

Η κυβέρνηση οφείλει να ασκήσει επιθετική πολιτική διεθνών συνεργασιών μιμούμενη χώρες της Ε.Ε. (π.χ. Ιταλία, Γερμανία) αλλά και χώρες όπως η Τουρκία, ώστε να εξασφαλίζει σε μόνιμη βάση τον ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας.

Αποθήκες υγροποιημένου αερίου, καθώς και προετοιμασία για έκτακτες περιστάσεις εξασφάλισης υγροποιημένου Φ.Α. από την ελεύθερη αγορά, όπως έγινε πέρυσι με την κρίση που προκάλεσε η Ουκρανία.

Συστηματική ενημέρωση των καταναλωτών για προτίμηση του Φ.Α. στην οικιακή χρήση.

Ρύθμιση θεμάτων τιμολογιακής πολιτικής. Πρέπει να υπάρχει εναρμόνιση, ώστε π.χ. ο Θεσσαλός να μην πληρώνει ακριβότερα την τιμή από τον Αθηναίο ή και το αντίθετο. Εφόσον, ως σήμερα, οι ΕΠΑ είναι μονοπώλια στον χώρο τους, και την πλειοψηφία την έχει το κράτος, πρέπει το κράτος να έχει καθοριστικό λόγο στο τιμολόγιό τους.

Προώθηση νέων ενεργειακών διασυνδέσεων.

Πρωτοβουλίες για σύγκλιση των ασκούμενων ενεργειακών πολιτικών Ελλάδος-Βουλγαρίας για καλύτερη αντιμετώπιση προβλημάτων στο μέλλον.

Δημιουργία υπογείων αποθηκών Φ.Α., όπως σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

Εξέταση της πρότασης για νέα δεξαμενή υγροποιημένου Φ.Α. στη Β. Ελλάδα.

Εισαγωγές συμπιεσμένου (CNG) Φ.Α. που είναι οικονομικότερο για χρήση.

Πιθανή χρησιμοποίησή του για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής της Κρήτης σαν οικονομικότερη λύση σε σχέση με LNG ή πετρέλαιο.

Στην εσωτερική αγορά, πέραν της αντικατάστασης πετρελαϊκών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής (π.χ. Λινοπεράματα Κρήτη), να ενταθεί η αξιοποίηση Φ.Α. σε άμεση χρήση, ιδιαίτερα στην οικιακή κατανάλωση.


Για την προώθηση του Φ.Α. τεράστιο ρόλο μπορεί και πρέπει να παίξουν οι δημόσιοι φορείς ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ με το ανθρώπινο δυναμικό και τη συσσωρευμένη γνώση. Αντί να προωθείται η ιδιωτικοποίησή τους, η ΔΕΠΑ μπορεί και πρέπει, με απλοποίηση του οργανωτικού της μοντέλου να συμβάλλει στην ταχύτερη διείσδυση Φ.Α. (ενεργοποιούμενη και στη διανομή) π.χ. σχολεία, νοσοκομεία κ.λπ. Κριτήριο δεν πρέπει να είναι τα συμφέροντα των ιδιωτών αλλά της κοινωνίας.

Το τελευταίο διάστημα υπάρχει η προσπάθεια ιδιωτών να χρησιμοποιήσουν τις δημόσιες υποδομές -π.χ. εγκαταστάσεις Ρεβυθούσας- για εξυπηρέτηση ιδίων επιχειρηματικών συμφερόντων. Είναι γεγονός ότι έχουμε και στον ενεργειακό τομέα μια κρατικοδίαιτη δραστηριότητα με επιχειρηματίες που ζητούν και παίρνουν από το κράτος· όμως, με απειροελάχιστη δική τους συμβολή.

Το θέμα δεν είναι η επίμονη εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων (π.χ. Μυτιληναίος- Βαρδινογιάννης) αλλά της κοινωνίας και της ανάπτυξης.


1 Προγραμματίζεται επένδυση για αποθήκευση υγροποιημένου αερίου στον Αστακό με εισαγωγή από Κατάρ, για την οποία δεν γνωρίζουμε ακόμη, πόσο αφορά ελληνικές και πόσο ξένες ανάγκες, ποια θα είναι η συγκεκριμένη αξιοποίησή του.



* Ο Νίκος Γεωργακάκης είναι Μηχανικός, Στατιστικός. Υπεύθυνος Τμήματος Οικονομικής Πολιτικής του Συνασπισμού.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου